Parma Eldalamberon nr 20 – recenzja

10.09.12, 17:38, dodany przez Galadhorn

[Na podstawie recenzji Johna D. Rateliffa – tutaj]

O nowym numerze Parma pisaliśmy już tutaj. Gdy tylko znalazłem więcej czasu, postanowiłem go zamówić (kolekcjonuję to czasopismo od wydanego w 1995 numeru 11). Uwaga, strona Parma Eldalamberon nie działa na wszystkich komputerach w Polsce! Jesteśmy z jakichś powodów „zbanowani” jako niechciany region świata przez administrację… Ale dla chcącego nic trudnego. Na fejsie, wśród znajomych mam Christophera Gilsona, redaktora, który zajmuje się sprawą dystrybucji. Bardzo szybko czasopismo do mnie dotarło – zapłaciłem 29 sierpnia, wysłano je do mnie 31 sierpnia, w skrzynce było już 5 wcześnia!

Może ktoś, kto nie interesuje się pismem tengwar, nie wierzy, że nowe Parma może przynieść coś ciekawego. Błąd! Jeżeli interesuje cię biografia Profesora i jego światopogląd, ten numer może być dla ciebie naprawdę ciekawy! Oczywiście najfajniejsze są kaligrafie Tolkiena w powstałym na początku lat 30. piśmie tengwar. Na 160 stronicach mamy mnóstwo reprodukcji – często bardzo dekoracyjnych inskrypcji. Każda z nich opatrzona jest transkrypcją i normalizacją od zapisu fonetycznego do obecnej angielskiej ortografii. Większość tekstów to notatki, listy, zapisy języka angielskiego – kilka w łacinie, jeden po starofrankońskim…

Wśród tekstów zapisanych tengwarem mamy tu liczne modlitwy (zwłaszcza Ojcze nasz), dziecięce rymowanki (np. The Three Wise Men of Gotham, There was a Crooked Man, Old King Cole) i wiersze (The Walrus & the Carpenter, a także utwory Tolkiena: Bombadil i Errantry). Są też takie teksty jak hymn God Save the King oraz pierwsze zdania z Beowulfa – wszystko tengwarem!

Dla mnie najciekawszy jest fragment pamiętników Tolkiena, które Profesor prowadził zmieniającym się z biegiem lat własnym alfabetem – tu mamy przykład tengwaru z 23 maja 1931. Jest też początek nieznanego wcześniej i najwyraźniej nieukończonego opowiadania Tolkiena pt. Littlehampton (akcja dzieje się w czasach współczesnych!). Jest też coś, co redakcja zatytułowała „Myśli filozoficzne”. Świetne są też teksty listów, pisanych tengwarem.

Wśród listów są takie, które Tolkien adresował do osób chyba zupełnie nieznanych biografom. Jest też tengwarowy list do E. V. Gordona (którego Tolkien nazywa po przyjacielsku Valentine) i do C. S. Lewisa. Pierwszy z listów odnosi się krótko do wspólnego kolegi, Turville Petre, którego Tolkien najwyraźniej poważa bardziej niż EVG. Drugi z listów jest listem opisującym elfi alfabet, który C. S. Lewis chciał poznać. Mamy tu dowód, że C. S. Lewis nie tylko interesował się „mitologią” jako narracją, ale również szczegółami świata przedstawionego – takimi jak wymyślone alfabety! W liście tym Tolkien postanawia, że nie wyjedzie z rodziną na wakacje, tylko wszyscy razem zostaną dwa tygodnie w Oksfordzie.

Sympatyczny jest wpis z dziennika. Mówi o dniu spędzonym w ogrodzie, ale zwiera też ciekawe rozważanie, skierowane najwyraźniej do małego Christophera, który lubi odcyfrowywać alfabety taty.

Zupełnie niezwykłe jest zapisanie przez Tolkiena literami tengwar imienia:

Anna Livia Plurabelle

Jest to nawiązanie do (przetłumaczonego niedawno na polski) bardzo trudnego dzieła Jamesa Joyce’a pt. Finnegans Wake z 1939. Ten zapis poprzedza wydanie poematu o wiele lat! Ale fragment tego utworu, zawierający imię Anna Livia Plurabelle został opublikowany już w latach 20. Nie umknęło to uwadze Tolkiena, który ponoć nie lubił nowoczesnej poezji (razem z tym nawiązaniem, Tolkien w znanych i mniej znanych źródłach odnosi się do Joyce’a po raz trzeci). Ciekawe, czemu go to zainteresowało!?

Tak zwane „Myśli filozoficzne” to krótkie zapiski na trzech kartkach. Krótkie ale bardzo ciekawe. Pojawia się w nich Hugo Dyson, jeden z Inklingów. Jest tam też krótki komentarz Tolkiena na temat ateizmu:

. . . We also talked of
idealist philosophy and ath-
eist — the latter of which
has always been to me
unintelligible: I have
never understood how any-
one nowadays could re-
main in such a position
if position it can be
called.

(…) Rozmawialiśmy też o
filozofii idealistycznej i ateizmie
– co do tego drugiego,
nigdy nie był dla mnie
zrozumiały: nigdy
nie rozumiałem jak ktoś
w dzisiejszych czasach może
stać na takim stanowisku,
o ile można to nazwać
stanowiskiem

Podsumowując, warto zainteresować się tym numerem Parma. Nawet, gdy nie pasjonuje kogoś lingwistyka tolkienowska.

Kategorie wpisu: Biografia Tolkiena, Lingwistyka, Listy Tolkiena, Nowości wydawnicze, Recenzje