Reforma Naszego Kalendarza!

15.09.14, 06:44, dodany przez Galadhorn

[Przypominamy wam nasz artykuł z 2011 r.] W Boże Narodzenie 2010 (w gregoriańskiej rachubie naszych czasów) zaczął się kolejny rok w Śródziemiu. O tym, że niebo nad Europą Anno Domini 2011 to to samo niebo, które mieszkańcy Śródziemia widzą w roku 67 Czwartej Ery, czyli w 1488 wg kalendarza Shire’u i o tym, jak łatwo znaleźć drogę do Ardy, przeczytacie w poniższym felietonie. Ten astronomiczny felieton jest  jednocześnie „manifestem” Reformy Naszego Kalendarza, która obejmuje już obecny rok… Lektura uzupełniająca: „Gdybyśmy żyli po Wojnie o Pierścień…” (Elendili).

Na zdjęciu powyżej częściowe zaćmienie słońca z 4 stycznia b.r. (10 afteryule’a 67 CE). Fotografia autorstwa felietonisty.

Wstęp

Gdy spoglądasz na czyste zimowe niebo, rozpoznając piękno jego gwiazdozbiorów, najjaśniejsze gwiazdy i mgławice, i gdy wysilisz mocniej wyobraźnię, masz okazję zachwycić się rzeczywistym niebem Śródziemia. Niebo nad nami w roku 2011 to to samo niebo, które mieszkańcy Śródziemia oglądają w roku 67 Czwartej Ery.

Mogę zaproponować Ci szczególny sposób przenoszenia się w wymiar Śródziemia. Popatrz w mrok naszej nocy, potem podnieś oczy na gwiezdne niebo, wyobraź sobie, że to jest to samo niebo, które widzą mieszkańcy Śródziemia, a potem zniż wzrok, spójrz wokół siebie. Co widzisz?

Zadziwiający splot czasu: 1941-42 oraz 3018-19 TE

W książkowym Hobbicie J.R.R. Tolkien przedstawił nam tylko kilka konkretnych dat – w tamtej narracji preferował on raczej ogólne opisy upływającego czasu. Inaczej we Władcy Pierścieni, gdzie autor nie tylko umieszcza wydarzenia w ścisłej, dokładnej chronologii (znajdziemy ją w Dodatku B), nie tylko tworzy specjalną Rachubę Shire’u (w której miesiące mają po 30 dni, nawet luty, itd.), ale dba nawet o zgodność zjawisk astronomicznych (wschodów i zachodów słońca i księżyca, faz księżyca) z rzeczywistym kalendarzem astronomicznym. Zimą 1941-42, w samym środku przerażającej II wojny światowej, opisując w rękopisie podroż Drużyny w dół rzeki Anduin, Tolkien zdecydował, że chronologia dwóch lat Wojny o Pierścień (3018 i 3019 Trzeciej Ery, dalej TE) będzie oparta na kalendarzu astronomicznym z lat 1941 i 1942. W przechowywanym w archiwach Marquette University rękopisie MSS/3/1/34 ADDS autor napisał:

Księżyc zgodnie z latami 1941-2 + 6 [> 5] dni, zatem P[ełnia] K[siężyca] 2 stycznia to 7 stycznia [Ch Scull, W. G. Hammond, Reader’s Companion and Guide, str. xlvi]

Tolkienowi udało się uzyskać niezwykłą zgodność opisywanych przez siebie zjawisk na niebie Śródziemia z rzeczywistością astronomiczną Anglii w ciężkich latach wojny. Przykładem niech będzie opis ucieczki Gandalfa z Orthanku. W Dodatku B czytamy, że stało się to we wczesnych godzinach 18 „września” 3018 r. TE. W jednej z wersji Polowania na Pierścień (Marquette MSS 4/2/33; inne wersje w Niedokończonych opowieściach) czytamy, że „Gandalf ucieka nocą 17/18. Jest to 6 dni po pełni”. W Almanachu astronomicznym Whitakera z roku 1941 czytamy, że pełnia księżyca miała miejsce 5 września, a zatem noc 5/6 września jest nocą pełni. Zgodnie z metodą przeliczeń Tolkiena byłaby to noc 11/12 „września” wg Rachuby Shire’u, czyli dokładnie 6 dni przed wydarzeniami z nocy 17/18 września.

W roku 1942 doszło do pewnego ciekawego zjawiska astronomicznego, którego Tolkien nie opisał na kartach Władcy Pierścieni – a szkoda. Chodzi o całkowite zaćmienie księżyca z 2 marca. Zaczęło się ono o 22.31 czasu Greenwich. A jednak w jednej z tabel chronologicznych (Marquette MSS 3/1/36) Tolkien zapisał między 7 i 8 „marca” 3019 r. TE: „Całkowite zaćmienie o 22.30”.

Według świadectwa badaczy Tolkienowych rękopisów, Christiny Scull i Wayne’a Hammonda, w tabelach chronologicznych Tolkien często zapisywał dokładną (co do minuty) godzinę wschodów i zachodów słońca oraz księżyca, a także czas wyruszenia Drużyny i przybycia na nocny postój. Pomagało mu to określić w czasie pisania, ile czasu mieli bohaterowie na przeżycie podanych zdarzeń. W samym tekście Władcy Pierścieni te dokładne dane czasowe zastępował Tolkien ogólnymi określeniami: „o świcie”, „wczesnym rankiem”, „w południe”, „o zmierzchu” itp.

Dziś wieczorem majestatyczny Menelvagor, Niebiański Wojownik (Orion) w świetlistym pasie rusza powolnie na nieboskłon. Jasno świeci Helluin (Syriusz), a Borgil (Betelgeza albo Aldebaran) jak krwisty klejnot wyznacza kierunek południowo-wschodni. Remmirath (Plejady) widoczne jest dla wprawnego oka wysoko nad głową… Na północy jaśnieje Valacirca, Sierp Valarów.

Reforma Naszego Kalendarza: 2011 oraz 67 CE

Pierwsze kalendarze Parmadilich (a potem Elendilich), w których daty kalendarza gregoriańskiego przeliczaliśmy na daty Rachuby Shire’u, Kalendarza Imladris oraz Nowej Rachuby Elessara powstały pod koniec ubiegłego wieku. Nie znając tabel chronologicznych opisanych i zaprezentowanych przez Ch. Scull i W.G. Hammonda w ich Reader’s Companion przyjąłem w swoich przeliczeniach, że skoro Gody (ang. Yule) pokrywają się mniej więcej z astronomicznym przesileniem zimowym, należy im przyporządkować dzień 22 grudnia. Tymczasem dzięki materiałom z Reader’s Companion wiemy, że dla Tolkiena odpowiednikiem dni 1 Yule i 2 Yule (czyli ostatniego i pierwszego dnia roku) był nasz 24 i 25 grudnia (Wigilia i Boże Narodzenie). Jest to zgodne z obserwacją ruchu słońca, gdy nie jesteśmy wyposażeni w skomplikowane urządzenia. Ludzie epok poprzedzających erę nowożytną uważali, że przesilenie dokonuje się w okolicach naszego 25 grudnia (a nie 22 grudnia), bo dopiero wtedy można zwykłym okiem zauważyć wydłużający się dzień i Narvinya, „Nowe Słońce”.

W naszych rachubach kalendarzowych na rok 2011 (podkreślimy je dobitniej w drukowanym Kalendarzu Elendilich 2012) wprowadzamy pewne zmiany, które nazywamy „Reformą Naszego Kalendarza” [RNK]:

1. Rozpoczynamy nową rachubę określając punkt początkowy jako 25 grudnia 1941 roku, czyli Nowy Rok (2 Yule) 3019 TE. W związku z tym, że w Rachubie Shire’u rok przestępny jest liczony – jak w kalendarzu gregoriańskim – co cztery lata, dochodzimy do tego, że rok 2011 jest astronomicznie odpowiednikiem roku 67 Czwartej Ery.
2. Uznajemy, że do naszych kalendarzy z lat poprzednich wkradł się błąd. Korygujemy tamte ustalenia dodając 3 dni.
3. W RNK już zawsze chrześcijańska noc wigilijna (gdy w tradycji angielskiej pojawia się z prezentami dla dzieci Father Christmas) będzie przypadała w ten sam czas, co śródziemna noc Godów, czas przełomu starego i nowego roku w Rachubie Shire’u. Czy w kolejne Gody odwiedzi nas Grandfather Yule? Zobaczymy.

Piancavallo (Włochy), 19 stycznia 2011, czyli 25 afteryule’ 67 CE

Kategorie wpisu: Eseje tolkienowskie, Kalendarium Śródziemia