Inne spojrzenie na Pustkowie Smauga

05.01.14, 14:05, dodany przez Adam

„Hobbit – Desolation of Smaug” – nowe, ponieważ moje spojrzenie

Nie zamierzam na tym miejscu przeprowadzać szczegółowej analizy produkcji spod znaku Petera Jacksona ani też rozważać wszelkiego rodzaju za i przeciw jako tolkienista, którym być może jestem. Nie mnie to oceniać. Zamierzam opisać film, który obejrzałem z jedynej interesującej mnie w przypadku sztuki strony: wzbudzanych we mnie uczuć i wrażeń.

Uwagi natury technicznej

Film obejrzałem na ekranie IMAX w technologii 3D i w najwyższej dostępnej ilości klatek. Nie zamierzając się w tym miejscu zagłębiać w szczegóły techniczne powiem jedynie, iż jestem rozczarowany tym, co zobaczyłem. W początkowej fazie oglądania wrażenie przywodziło mi teatr telewizji, skutecznie nie pozwalając się zagłębić w oglądaną historię, całość przypominała mi taśmowo produkowane seriale BBC, które wszyscy oglądamy w celu szlifowania języka. Następnie, po jakiejś pół godzinie, przyzwyczaiłem się do obrazu i jego pozornej głębi, co jednak w żadnym stopniu nie wpłynęło na zmianę w odbiorze filmu. Miałem wrażenie jak gdyby mój umysł przekonwertował IMAX 3D i monstrualną liczbę klatek na wewnętrzne 2D. Słowem, czułem się jak przed (bardzo dużym) ekranem telewizora.

Uwag natury technicznej ciąg dalszy

Stroje, które nosili bohaterowie sprawiały na mnie wrażenie wziętych z poprzedniego filmu Petera Jacksona. Oczywiście nie oczekiwałem ani też nadal nie oczekuję, aby Bilbo Baggins miał wystąpić w jeansach i wyświechtanym T-shircie, jednak całość trącała dla mnie myszką. Miałem po prostu wrażenie pójścia na łatwiznę i skrótu dokonanego przez reżysera i jego zespół. Z jednej strony bajeczne kolory i dopracowanie szczegółów, z drugiej zaś uczucie deja-vu i kołacząca mi się w głowie myśl: „ja już to kiedyś widziałem”, zastępowana równie uporczywą myślą: „ja już to kiedyś widziałem i nie podobało mi się”.
Wrażenie to było potęgowane przez – być może mylne – odczucie nadmiaru studyjnego rozmachu zwłaszcza w scenach w domu Beorna, Mrocznej Puszczy, Dol Guldur i czeluściach Samotnej Góry. Było to coś, co określił bym „patrzeniem na sufit” – w pewnym momencie odczuwałem ochotę wyciągnięcia ręki i narysowania kreski na górze ekranu skąd oczekiwałem, że zaraz zjedzie mikrofon lub też głośnik.

Całość ww. scen sprawiała wrażenie niedopracowanych. Film od strony technicznej a więc gry światłem/cieniem i pracy obrazem sprawiał wrażenie tego, co zawsze możemy oglądać na bonusowych płytach DVD dodawanych do najróżniejszych obrazów dostępnych na naszym rynku. W skrócie: przez bardzo długi okres film sprawiał wrażenie jednej wielkiej sceny usuniętej w toku produkcji przy której nikt nie kłopotał się dopracowywaniem światła.

Tak jak gdyby ekipa była przeświadczona o murowanym sukcesie produkcji jedynie z racji widniejącego nazwiska „Tolkien”.

Uwagi na temat dźwięku

W całym filmie nie pojawił się w mej opinii ani jeden fragment, motyw, przewodni, bądź też poboczny, który pozostał by w mej pamięci i który potrafiłby przywieźć mi na myśl tę produkcję. Muzyka towarzysząca drugiej części przygód Bilba i kompanii Thorina była zbiorem motywów z poprzedniego filmu Petera Jacksona i bardzo przeciętnej muzyki ilustracyjnej, której celem było podkreślenie napięcia. Z jednej strony spodziewałbym się o wiele więcej po filmie o tak wysokim budżecie i tak renomowanym artyście jakim bez wątpienia jest Howard Shore, z drugiej jednak strony nie zdziwiło mnie to ani też nie zaskoczyło. Podobnie jak strona techniczna, a więc opisane powyżej dekoracje, gra światłem, praca obrazem, detale, także i muzyka sprawia wrażenie tworu rodem z poprzedniej trylogii Jacksona, a więc początku pierwszej dekady naszego stulecia i tysiąclecia. Mamy jednak rok 2013.

Uwagi na temat zgodności z oryginałem książki JRR Tolkiena

Około dziesięć lat temu jako osoba o wiele młodsza a zarazem czytająca książki Tolkiena od wczesnego dzieciństwa byłem szczególnie dotknięty tym co zaprezentował mi Peter Jackson w przeciągu trzech lat, zwłaszcza zaś „Powrotem Króla”, przy czym słowo „dotknięty” jest jedynie eufemizmem używanym przez osobę, której to eufemizmy a nie przekleństwa są obce.
Udając się na obie części Hobbita do kina nie miałem więc wysoko postawionej poprzeczki. Jednak w przypadku drugiej odsłony najnowszej produkcji Petera Jacksona również powyższe podejście okazało się zbyt wysokimi progami…

W pierwszym rzędzie należałoby się zastanowić kto i w jakim celu zmieniał całe fragmenty oryginału tolkienowskiego i czym kierował się czyniąc to.

O ile w przypadku Petera Jacksona przyzwyczaiłem się do epatowania brzydotą – człowiek ten nie nakręcił w końcu niczego poza horrorami i nie wiedzieć czemu została mu postawiona misja przeniesienia na nasze ekrany, a więc i w nasze serca (wizualnie) magii Śródziemia – o tyle w przypadku „Desolation of Smaug” mamy do czynienia z zwyczajnym już skupieniem się na rzeczach okropnych, jak pająki, orki, wszechobecny bród i zgniliznę, a pomijaniu tych, które przyciągają do uniwersum tolkienowskiego (rzecz jasna wywodzącego się z książki Tolkiena) ludzi na całym świecie, jak piękno pałacu elfów (Thranduila), zapierającego dech w piersiach obrazu Gór Mglistych czy też rozmachu krajobrazów otaczających Samotną Górę.

Nie znajdziemy również w filmie widocznej w książce, a obecnej w całej najlepszej części literatury fantasy, atmosfery braterstwa między postaciami.

Podobnie jak w „Dwóch Wieżach” i „Powrocie Króla” zmienione zostały na niekorzyść w stosunku do książkowego pierwowzoru charaktery niemal wszystkich postaci (Denethor, Theoden, Faramir, Aragorn, relacje pomiędzy Frodem, Samem i Gollumem – śmiechu warte porzucenie Sama na rzecz Golluma przez Froda) tak również i w drugiej odsłonie Hobbita mamy ponownie do czynienia z kompletnym niezrozumieniem postaci książkowych i wynikającą stąd zmianą ich charakterów przez reżysera. Cała atmosfera filmu przypomina jedno wielkie wahanie się i wątpliwości. Filmowy Thranduil jest zwykłym łotrem i szubrawcem, co jak wszyscy wiemy z Historii Śródziemia Tolkiena byłoby po prostu w przypadku takiego elfa niemożliwe (Thranduil przebywał przecież w Menegrocie za czasów chwały Królestwa Thingola i istnienia Obręczy Meliany), krasnoludy chwilami zakrawają na groteskę a ich tak charakteryzacja jak zachowanie przypominają mi radzieckie bajki z mojego wczesnego dzieciństwa (lata 80-te, Bogu dzięki Mur upadł gdy miałem prawie dziesięć lat i zalała nas Ameryka ze swoją błogosławioną komercją) tak, że brakuje tylko carewicza zamieniającego się w niedźwiedzia, choć właściwie to mamy i taką postać w tym filmie pod postacią parodii książkowego Beorna – istoty będącej skrzyżowaniem kosmity z fraglesem i Wielką Stopą z domieszką istot pozaziemskich znanych z produkcji Star Trek. Silna i krzepka postać książkowego Beorna została zmieniona w karykaturę, kapitalna książkowa scena przybycia krasnoludów i rachunków do 14, którą nadal pomimo (a może zwłaszcza) przekroczenia trzydziestego roku życia potrafię się cieszyć została wyrzucona z filmu a zastąpiona czymś rodem z produkcji klasy B, C, D (niżej też sięga skala?) przypominającą pogoń komputerowego niedźwiedzia za bohaterami radzieckiej bajki. Podobnie rzecz ma się z „postacią” Radagasta.

Nie wiem na jak niskim poziomie trzeba być, aby śmiać się z żartów na „takim” poziomie, a zarazem poniżej jakiegokolwiek.
Osobną „klasę samą w sobie” prezentuje Gandalf, który po upadku i zniszczeniu kostura przez Króla Nazguli w Powrocie Króla (przecież to tylko ludzkie widmo, które powinno uciec przed Istarim-Majarem-Wysłannikiem Manwego tak jak pozostałe Nazgule uciekały przed Glorfindelem) tak obecnie postać ta w swej kolejnej filmowej odsłonie sięga nowych poziomów i odmętów dna.

Otóż Istari, postać o niewyobrażalnej potędze, która gdyby tylko zechciała przyjąć Jedyny Pierścień mogłaby stać się Władcą Ciemności, co Tolkien opisuje szczegółowo w jednym ze swych listów, zostaje w omawianym filmie rozbrojona i przykuta do ściany przez orka wyposażonego w moc Saurona. Śmiechu warte. Rozumiem, że wszystko się może sprzedać, a gdy ludzie zapłacą za bilet do kina to raczej nie wyjdą, choć przyznam się, że sam miałem ochotę i zrobiłbym to gdyby było to dziesięć lat temu, a więc gdybym był w kinie sam. Rozumiem też, że psychika ludzka jest tak skonstruowana zwłaszcza wśród przedstawicieli najbogatszych krajów świata, że nabędą w przyszłości nie jedną, ale dwie lub też nawet trzy wersje (nie zapominajmy o figurkach kolekcjonerskich, które będą zbierać kurz), ale nie każdy jest podległy takim prawom.

Tolkien walczył w swych książkach z wszystkim powyższym.

Uwagi na temat obsady aktorskiej

Po raz kolejny miałem wrażenie odgrzewanego kotleta – ci sami aktorzy, posunięci jednak w latach jak odtwórca roli Gandalfa, Elronda czy też Legolasa. Osobiście BARDZO mnie to raziło. Nie w tym rzecz, że mamy do czynienia z upływem czasu w naszej Czwartej Erze w której żyjemy my wszyscy, IanMcKellan, Hugo Weaving czy Orlando Bloom. Problemem jest wynikający z powyższych a szczególnie odczuwalny brak wizji reżyserskiej. Ma się wrażenie, że zaraz usłyszymy głos narratora mówiący „a teraz będzie… [dana lokalizacja i dana postać – wstawić odpowiedniego bohatera i rekwizyty]”.

Uwagi na temat postaci dodanej

Jeśli wziąć pod uwagę jak bardzo film odbiega od oryginału tolkienowskiego myślę, że niczym dziwnym nie powinna być moja reakcja na postać Tauriel. Bardzo podoba mi się jej wprowadzenie. Skoro film ten odbiega od książki tak, że nie jest już dla mnie filmem tolkienowskim a jedynie filmem na (i to z grubsza) motywach książki Tolkiena, to postać ta może mu jedynie dodać i przydać smaku swoimi niewątpliwymi walorami. Paradoksalnie to Tauriel jako jedyna spośród bohaterów produkcji Jacksona prezentuje typowo tolkienowskie walory obecne wśród postaci książkowych: nie waha się, jest śmiała, zdecydowana, silna, przebojowa, inteligentna, zaradna, a także (najważniejsze z cech kobiecych) działa inspirująco na przedstawicieli płci brzydszej (Legolas).

Uwagi na temat tempa i sposobu prowadzenia akcji

Akcja filmu jest wartka i chociaż film przeskakuje dość swobodnie po wątkach z książki, spłycając je i czyniąc chwilami podobnymi do leveli gry komputerowej (wyraźne „przeskoki” pomiędzy np. walką z pająkami a pojmaniem drużyny czy też pomiędzy ucieczką na/w baryłkach) przedzielonych intrami (scena pojmania drużyny po walce z pająkami, wprowadzenie postaci Barda) to ogląda się go płynnie, choć bez jakichkolwiek głębszych refleksji. Niektóre sceny, jak na przykład scena pojmania drużyny w Mrocznej Puszczy, sprawiają wrażenie całkowicie skopiowanych i przeniesionych z pierwszej trylogii Petera Jacksona (identycznie wygląda pojmanie drużyny w Lorien w pierwszej trylogii).

Uwagi na temat gry aktorskiej

Film jest zagrany dobrze, chociaż bez fajerwerków. Gra aktorska jest na poziomie poprzedniej trylogii Petera Jacksona. Jedyne co nie odpowiadało mi w grze aktorów to „szekspirowskość” monologów Thorina (zwłaszcza od momentu dotarcia do Samotnej Góry), które przypominały mi monologi Seana Beana (Boromira) z poprzedniej trylogii Petere Jacksona. Chwilami miało się wrażenie jak gdyby to Sean Bean podkładał głos pod Thorina. Ciekawym zabiegiem był natomiast głos najnowszego odtwórcy roli Sherlocka Holmesa użyczającego swego głosu Smaugowi.

Uwagi na temat efektów specjalnych

Efekty specjalne są dobrze wykonane, na poziomie poprzedniej trylogii (a więc sprzed dziesięciu lat) i nie rażą, dostosowując się do poziomu całej produkcji. Pająki, nazgule, Wargowie a także smok Smaug (który jednak mógłby być jeszcze nieco bardziej dopracowany i posiadać tak większy majestat jak i zbroję ze szlachetnych kamieni jak to było w książce) są poprawnie wykonane.

Opinia końcowa

Film Hobbit „Desolation of Smaug” jest filmem rozrywkowym dla całej rodziny odpowiednim na świąteczne wyjście do kina i niczym więcej.

Nie jest on jakimkolwiek wprowadzeniem czy to do twórczości Tolkiena czy do uniwersum tolkienowskiego z powodu zbyt dużego braku wierności oryginałowi. Jest to jednak w miarę dobrze i poprawnie nakręcony film z gatunku fantasy zapewniający dobrą rozrywkę i przewidywalną akcję na poziomie kina familijnego.

Chciałbym także jeszcze raz podkreślić, że film ten może podobać się właściwie jedynie w całkowitym oderwaniu od Tolkiena, Jego uniwersum a także wątków i wartości propagowanych przez Niego w Jego twórczości.

Niniejszą recenzję napisałem z punktu widzenia osoby, która jest bardzo głęboko zanurzona w uniwersum tolkienowskim i może powiedzieć, że po prostu je kocha i wraca do niego kilka razy w roku przynajmniej w obszernych fragmentach. Stąd też jako, że film ten nie ma dla mnie nic wspólnego z książką za najlepszą w nim scenę uważam i tą sceną chciałbym zakończyć niniejszą recenzję.

Adam

Kategorie wpisu: Filmy: Hobbit i WP, Recenzje