Ona przełożyła dla nas Śródziemie, cz. 1

29.10.08, 21:15, dodany przez Galadhorn

Wczoraj minęła 24 rocznica jej śmierci. Pierwsza polska tłumaczka Tolkiena urodziła się 3 maja 1904 r. w Warszawie i w Warszawie zmarła 28 października 1984 r. Jej panieńskie nazwisko brzmiało Skibińska. Przełożyła z angielskiego i francuskiego blisko 80 książek. Poniżej przedstawiamy listę, którą wspólnie sporządzili Elendili, użytkownicy znanego polskiego forum dyskusyjnego o Tolkienie. Mężem pani Marii był kpt. inż. Stanisław Skibniewski, powstaniec warszawski (ps. „Cubryna”), dowódca Reduty Elektrownia podczas Powstania. Małżeństwo nie miało dzieci, dlatego dziś prawa do jej tłumaczeń posiada jej bratanek, pan Piotr Skibiński. Pod koniec życia tłumaczka stopniowo traciła wzrok. Jednym z ostatnich dzieł, nad którymi pracowała, był Silmarillion, oddany do druku w czerwcu 1983 r., a opubliowany w rok po śmierci tłumaczki. Niestety nie dysponujemy zdjęciem tłumaczki. Może niech za jej portret wystarczą słowa samego J.R.R. Tolkiena, który w mniej znanej notatce, porównując naszą tłumaczkę z innymi tłumaczami, napisał:

Not all are as humble as the Polish lady (‚Nie wszyscy są tak skromni jak ta pani z Polski’)

(w: Scull, Hammond, J.R.R. Tolkien Companion and Guide, str. 1036)

Polska tłumaczka w sprawie przekładu Władcy Pierścieni konsultowała się z samym Tolkienem (listowny kontakt w 1959 r.). Jej tłumaczenie uznawane jest zazwyczaj za „kanoniczne” i było podstawą tłumaczenia filmu Władca Pierścieni. W kilkanaście lat po śmierci Skibniewskiej (1996) ukazało się nowe wydanie jej tłumaczenia, poprawione przez Marka Gumkowskiego i uzupełnione o Dodatki D i E w tłumaczeniu Ryszarda Derdzińskiego. Jest ono obecnie stosunkowo najbardziej powszechne. Właśnie przy pracach nad przekładem Władcy Pierścieni wprowadziła do polszczyzny słowa „Śródziemie” i „krasnolud” (jako zgrubienie istniejącego wcześniej „krasnoludka”).

Jeżeli chcecie zagłębić się jeszcze raz w piękny świat literackiej polszczyzny pani Marii Skibniewskiej, prezentujemy listę 70 tłumaczonych przez nią książek (tytuły zebrali Przyjaciele Elfów: Adaneth, Elenwe, Sinwen, Freyr i Galadhorn):

Gillian Avery, „Echo dawnych lat: wspomnienia z młodości w okresie regencji i panowania królowej Wiktorii”
„Baśnie i legendy walijskie” [w:] „Baśnie i legendy Wysp Brytyjskich”
Mongo Beti, „Król cudem ocalony”
Frederick Buechner, „Kraina lwów”
Ella Elizabeth Clark, „Legendy Indian kanadyjskich”
Gilbert Keith Chesterton, „Człowiek, który był czwartkiem” (The Man Who Was Thursday), 1958;
Gilbert Keith Chesterton, „Kula i krzyż” (The Ball and the Cross);
Gilbert Keith Chesterton, „Pisma Wybrane”, Znak, 1974 – jedna z grona tłumaczy;
Paul Claudel, „Możliwości teatru”
Joseph Conrad, „Dzieła wybrane”
Joseph Conrad, „Sześć opowieści”
Joseph Conrad,”Między lądem a morzem”
Joseph Conrad,”Wśród prądów” (wybór)
Joseph Conrad,”Opowieści zasłyszane”
Edward Craig, „Gordon Craig: historia życia”
Margaret Cravev, „Słyszałem wołanie sowy”
Robertson Davies, „Mantykora”
Robertson Davies, „Piąta osoba dramatu”
Robertson Davies, „Świat czarów”, przeł. [z ang.] Maria Skibniewska i Zofia Zinserling.
Lloyd C. Douglas, „Szata”
Lawrence Durrell, „Kwartet Aleksandryjski” (The Alexandria Quartet);
Lawrence Durrell, „Justyna”
Lawrence Durrell, „Balthazar”
Lawrence Durrell, „Clea”
Lawrence Durrell, „Mountolive”
J. G. Farrell, „Oblężenie Krisznapuru”
William Faulkner, „Miasto”
Gratien Gélinas, „Sami porządni ludzie” (Bousille et le Justes) – tłumaczenie wraz z p. Jerzym Lisowskim;
William Golding, „Siłą bezwładu”
Craig Edward Gordon, „O sztuce teatru”, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1964;
Graham Greene, „Nasz człowiek w Hawanie”, Instytut Wydawniczy PAX, 1959;
Jean Héritier, „Katarzyna Medycejska”
Henry James, „Ambasadorowie” (The Ambassadors);
Henry James, „Portret damy” (The Portrait of a Lady) – obie książki H.J. wydane przez Prószyński i S-ka;
Hubert Lampo, „Powrót Joachima Stillera”
Halldór Kiljan Laxness, „Niezależni”, Czytelnik, 1965 – IMHO rarytasik, literatura islandzka (!);
Jacques Loew, „Przypowieści i obrazki”
Francoise Mallet-Joris, „Papierowy dom”
Bruce Marshall, „Czerwony kapelusz”
Flannery O’Connor, „Sztuczny Murzyn: opowiadania”
Flannery O’Connor, „W pierścieniu ognia”
Flannery O’Connor, „Poczciwi wiejscy ludzie”
Michel Pastoureau, „Życie codzienne we Francji i Anglii w czasach rycerzy Okrągłego Stołu (XII-XIII wiek)”, PIW, Warszawa 1983
Robert Player, „Gdzie się podziały kolczyki Krwawej Mary?: tajemnice dworu królowej Wiktorii”
Craig Rice, „Róże pani Cherington”
Jerome David Salinger, „Buszujący w zbożu” (The Cather in the Rye);
Jerome David Salinger, „Franny i Zooey” (Franny and Zooey), Czytelnik, 1981;
J. D. Salinger, „Wyżej podnieście strop, cieśle”
J. D. Salinger, „Seymour-introdukcja”
Pierre Sichel, „Modigliani” – biografia, 1974;
Cornelia Otis Skinner, „Madame Sarah”
Alan Sillitoe,”Samotność długodystansowca: opowiadania”
Jean Stafford, „Zły charakter”
Colin Stuart, „Zatrzymać wiatr”
Ellen Terry, „Historia mojego życia”
J.R.R. Tolkien, „Hobbit”
J.R.R. Tolkien, „Władca Pierścieni”
J.R.R. Tolkien, „Rudy Dżil i jego pies”
J.R.R. Tolkien, „Kowal z Podlesia Większego”
J.R.R. Tolkien, „Silmarillion”
John Updike, „Farma”
John Updike, „Muzea i kobiety oraz inne opowiadania”
Nathanael West, „Dzień szarańczy”
Nathanael West, „Miss Lonelyhearts”
Patrick White, „Wóz ognisty” (Riders in the Chariot), Muza.
Patrick White, „Oko cyklonu”
Patrick White, „Przepaska z liści”
Patrick White, „Voss”
Patrick White, „Drzewo Człowiecze”
Patrick White, „Węzeł”
Patrick White, „Żywi i umarli”

Jeżeli znacie inne książki tłumaczone przez Marię Skibniewską, prosimy o podanie tytułów w komentarzach. Chętnie uzupełnimy nasz indeks. Polecamy też dwie książki w jej przekładzie, autorstwa G. K. Chestertona (lubianego przez Tolkiena, opisanego przez nas w LNDLN tutaj). Właśnie zostały wydane przez Frondę:

Książki możesz kupić tutaj

My, polscy tolkieniści, bardzo wiele zawdzięczamy pani Marii Skibniewskiej. Zadbajmy o jej pamięć! Może w związku ze zbliżającymi się Wszystkich Świętych i Dniem Zadusznym ktoś znajdzie jej grób na warszawskim cmentarzu i zapali na nim znicz?

Kategorie wpisu: Nowości wydawnicze, Wydarzenia